สถิติที่ใช้ในการประเมินประสิทธิภาพของวัคซีน[1],[2]
สถิติที่ใช้ในการประเมินประสิทธิภาพของวัคซีน[1],[2]
ในยุคที่มีการพูดกันมากถึงประสิทธิภาพของวัคซีน โดยบอกแต่ค่า RRR (Relative Risk Reduction) โดยไม่มีการพูดถึงสถิติอีกสองค่าที่สำคัญ คือ ค่า ARR (Absolute Risk Reduction) NNT (Number Needed to Treat) สถิติทั้งสามค่านี้สำคัญมากในการประเมินประสิทธิภาพของการรักษาใดๆก็ตาม รวมทั้งการประเมินประสิทธิภาพของวัคซีน บทความนี้จะแสดงให้เห็นความแตกต่างของวัคซีนสองชนิดที่มีค่า RRR เท่ากัน แต่ค่า ARR กับ NNT ต่างกันอย่างสิ้นเชิง เพื่อชี้ให้เห็นความสำคัญในการนำค่า ARR NNT มาใช้ในการพิจารณาประสิทธิภาพของวัคซีนด้วย มิใช่ใช้เพียงค่า RRR แต่เพียงอย่างเดียวดังที่บริษัทยาพยายามทำอยู่
ในงานวิจัยแรก วัคซีนชนิดที่ 1 พบมีผู้ติดเชื้อ 2 รายจากผู้ได้รับวัคซีนทั้งหมดหนึ่งหมื่นราย ในขณะที่ในกลุ่มควบคุมที่ไม่ได้รับวัคซีน ติดเชื้อ 10 รายจากหนึ่งหมื่นราย คำนวณได้ค่า RRR เท่ากับ 80%
ในงานวิจัยที่ 2 ผู้ที่ได้รับวัคซีนชนิดที่ 2 ติดเชื้อ 400 รายจากหนึ่งหมื่นราย ในขณะที่กลุ่มควบคุมติดเชื้อ 2000 ราย จากหมื่นราย เมื่อคำนวณค่า RRR ก็จะได้ 80% เท่ากับงานวิจัยแรก
แปลว่า วัคซีนทั้งสองชนิดนี้ มีประสิทธิภาพเท่ากันไหม? คำตอบคือ ไม่ใช่ เพราะเมื่อคำนวณค่า ARR และ NNT ของวัคซีนทั้งสองชนิดจะพบว่า วัคซีนชนิดที่ 1 มีค่า ARR เท่ากับ 0.08% NNT เท่ากับ 1,250 ในขณะที่วัคซีนชนิดที่สอง มีค่า ARR 16% และมีค่า NNT เท่ากับ 7 ราย
ข้อมูลนี้แปลว่าอย่างไร?
วัคซีนชนิดที่ 1 ต้องฉีดให้คน 1,250 คน ถึงจะป้องกันการติดเชื้อได้ 1 คน
ในขณะที่ วัคซีน ชนิดที่ 2 นั้น ฉีดแค่เพียง 7 คนจะกันการติดเชื้อได้ 1 คน คงไม่ต้องอธิบายนะครับว่าวัคซีนชนิดไหนดีกว่า มีประสิทธิภาพมากกว่า ที่สำคัญคงเข้าใจแล้วนะครับว่า การพิจารณาประสิทธิภาพของวัคซีนนั้นทำไมต้องดูค่า ARR NNT ประกอบด้วย ลองไปคำนวณดูค่าเหล่านี้ของวัคซีนที่เอามาใช้กันตอนนี้ดูครับว่า มีค่าเท่าไร ประสิทธิภาพที่อ้างว่าสูงนั้นเป็นเช่นนั้นจริงๆไหม
RRR Relative Risk Reduction
ARR Absolute Risk Reduction
NNT Number Needed to Treat
[1] https://bestpractice.bmj.com/info/toolkit/learn-ebm/how-to-calculate-risk/